Εδώ ο Πάπας εκεί ο Πάπας…η ιστορία του Châteauneuf-du-Pape
Ήταν ένα μάλλον ζεστό και υγρό καλοκαιρινό απόγευμα του Ιουλίου του 1305 όταν ο γάλλος Αρχιεπίσκοπος του Μπορντό (απο το 1297) Raymond Bertrand de Got πληροφορήθηκε ότι ήταν ο επόμενος πάπας (η εκλογή του είχε γίνει έναν μήνα πριν). Η στέψη, παρά την επιμονή του κονκλαβίου των καρδιναλίων να γίνει στη Ρώμη, έγινε τελικά στη Λυών στις 14 Ιουνίου του 1305 παρουσία του βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Δ΄, και το όνομα αυτού Κλήμης ο 5ος (Clement V).
Ο Bertrand δεν ήταν ούτε Ιταλός ούτε καν καρδινάλιος, ήταν όμως ο εκλεκτός του βασιλιά της Γαλλίας. Κάποιοι μικρόψυχοι πάλι, χωρίς να απέχουν όμως και πολύ από την αλήθεια, θα τον χαρακτήριζαν μάλλον ως το πιόνι του βασιλιά.
Η παπική αυλή παρέμεινε στο Πουατιέ για τέσσερα χρόνια προτού μεταφερθεί στην Comtat Venaissin κοντά στην πόλη της Αβινιόν.
Με τον πάπα στην Αβινιόν οι παπικές κτήσεις πέριξ της Ρώμης περιήλθαν σε μαρασμό και σε μια περίοδο συνεχών συγκρούσεων μεταξύ φατριών.
Η περίοδος της παραμονής της παπικής αυλής στην Αβινιόν διάρκεσε 68 χρόνια (1309 – 1377), ονομάστηκε περίοδος Αβινιόν και κάποιες φορές με ίσως κάπως δραματικό τόνο ως «βαβυλώνια αιχμαλωσία».
Περιττό βέβαια να πούμε ότι και οι επτά πάπες της περιόδου αυτής ήταν όλοι Γάλλοι!
Η περίοδος αυτή της παρουσίας της παπικής αυλής στην Αβινιόν σημαδεύτηκε ως μια απο τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας ιδίως μετά το 1377 με το περίφημο δυτικό σχίσμα ( την παρουσία δηλαδή δυο πάπων ταυτόχρονα, ενός στην Αβινιόν και ενός στη Ρώμη).
Αλλά όπως καλά γνωρίζουμε ότι για ένα πράγμα αποτελεί κατάρα μπορεί για κάτι άλλο να αποτελεί ευλογία, και στην περίπτωση μας αυτό το κάτι άλλο είναι το κρασί.
Τον Κλήμη τον 5ο (Clement V) διαδέχθηκε ο Ιωάννης ο 22ος (John XXII) , Κατά την περίοδο αυτή τα κρασιά της περιοχής άρχισαν να γίνονται γνωστά με τον όρο Vin du Pape, το κρασί του πάπα, και αργότερα ως Châteauneuf-du-Pape που σημαίνει «το νέο κάστρο του Πάπα» λόγω του περίφημου κάστρου που ανέγειρε Ιωάννης ο 22ος.
Ο Κλήμης ο 5ος (Clement V) και οι μετέπειτα «Πάπες της Αβινιόν» ήταν μεγάλοι λάτρεις του κρασιού και συνέβαλαν στη φήμη των γειτονικών κρασιών της Βουργουνδίας, αλλά και στην ανάπτυξη και προώθηση της μάλλον ανεμικής ως τότε αμπελουργίας στην περιοχή πέριξ της Αβινιόν και συγκεκριμένα στα βόρειά της (5 με 10 χιλιόμετρα), κοντά στις όχθες του ποταμού Ροδανού.
Οι έντονοι κρύοι βόρειοι άνεμοι στην περιοχή αυτή, κατεβάζουν αρκετά αισθητά την θερμοκρασία, συγκριτικά μάλιστα με άλλες περιοχές της κεντρικής Ευρώπης, αλλά ταυτόχρονα δρουν και ευεργετικά ως ένα βαθμό, δημιουργώντας ένα ξηρό και κρύο περιβάλλον στο οποίο είναι δύσκολο να αναπτυχθούν κάποιες ασθένειες της αμπέλου.
Άρα όπως αντιλαμβανόμαστε το να προσπαθήσει κανείς να παράγει ένα ποιοτικό κρασί αντάξιο βασιλιάδων έχοντας ως γείτονα μια περιοχή με εξαιρετικά λαμπρή οινική ιστορία (ήδη από την εποχή του Καρλομάγνου, αλλά και πριν) δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση.
Όλα βέβαια απλοποιούνται όταν έχει κανείς τη «θεϊκή» βοήθεια και δεν αναφέρομαι, χωρίς να την υποτιμώ, στην πνευματική βοήθεια της παπικής αυλής, αλλά κυρίως στο γεμάτο θησαυροφυλάκιό της.
Μέχρι και τον 18ο αιώνα τα κρασιά της περιοχής είναι γνωστά κυρίως υπό τον τίτλο Vin d’Avignon, ενώ από τον 19ο αιώνα και μετά βρίσκουμε αρκετά κρασιά υπό την ονομασία Châteauneuf-du-Pape-Calcernier με έναν όμως σαφώς πιο απλό και λιγότερο πλούσιο χαρακτήρα από ότι οι σημερινοί τους απόγονοι.
Η φυλλοξήρα προξένησε τεράστια ζημιά στην περιοχή η οποία έκανε πολύ καιρό για να επανακάμψει. Στο διάστημα αυτό και μέχρι και την περίοδο του μεσοπολέμου, οι όποιες ποσότητες κρασιού που παράγονταν διαθέτονταν στην γειτονική Βουργουνδία για να ενισχύσουν σε δύναμη τα κρασιά της περιοχής.
Το 1923 αποκτούν ένδειξη ονομασίας προέλευσης ανωτέρας ποιότητος (AOC) αρχικά με 10 επιτρεπόμενες ποικιλίες, με δύο τροποποιήσεις, μία το 1936 ανεβάζοντας τις επιτρεπόμενες ποικιλίες στις 13 και μία το 2009 στις 18.
Στο Châteauneuf-du-Pape παράγονται τόσο κόκκινα όσο και λευκά κρασιά, με τη μεγάλη πλειονότητα αυτών να είναι κόκκινα.
Στα πιο πολλά κόκκινα Châteauneuf-du-Pape, κυρίαρχη ποικιλία είναι η Grenache καλύπτοντας το 72% της συνολικής επιφάνειας των αμπελώνων, ακολουθούμενη από το Syrah με 10,5% χωρίς να λείπουν και παραδείγματα με αυξητικές τάσεις όπως η ποικιλία Mourvedre με 7% ως τώρα.
Επιτρέπεται η ανάμιξη κόκκινων και λευκών ποικιλιών τόσο για την παραγωγή κόκκινου όσο και λευκού Châteauneuf-du-Pape.
Στα βορειοανατολικά της περιοχής η κυρίαρχη σύνθεση του εδάφους είναι τα περίφημα galets roulés , στρογγυλά βότσαλα τα οποία συγκρατούν κατά την ημέρα την όποια θερμότητα και την απελευθερώνουν κατά τις βραδινές ώρες,
βοηθώντας στην καλύτερη και ταχύτερη ωρίμανση των σταφυλιών.
Κάποιοι, τουλάχιστον πριν από κάποια χρόνια, ίσως χαρακτήριζαν τα κρασιά του Châteauneuf-du-Pape κάπως ρουστίκ.
Όμως σίγουρα είναι αρκετοί περισσότεροι, συμπεριλαμβανόμενου και εμού του ιδίου, που σε αρκετά σύγχρονα παραδείγματα Châteauneuf-du-Pape, βλέπουν κρασιά με έντονο και πολύπλοκο χαρακτήρα καθώς και ισορροπημένη αρωματική και γευστική παλέτα.
Στα ποιοτικά κόκκινα Châteauneuf-du-Pape, τα οποία άλλωστε αποτελούν και την πλειοψηφία των παραγόμενων κρασιών της περιοχής, διακρίνουμε πέραν των χαρακτηριστικών κόκκινων ώριμων φρούτων, αρώματα γλυκών μπαχαρικών και σε ορισμένες περιπτώσεις γήινα αρώματα αλλά και αρώματα δέρματος.
Στις πιο καλές περιπτώσεις η δυνατότητα παλαίωσης φτάνει, αλλά και κάποιες λίγες φορές, ξεπερνάει τα 15 χρόνια.
Είναι ένα κρύο ανοιξιάτικο πρωινό της 12ης Μαρτίου του 1403 όταν ο πάπας, ή για να είμαι πιο ακριβής ο αντιπάπας Βενέδικτος ο 13ος, ετοιμάζεται μαζί με μια μικρή συνοδεία να εγκαταλείψει μέσα από ένα μυστικό πέρασμα το Παλάτι της Αβινιόν το οποίο πολιορκούνταν εδώ και πέντε χρόνια.
Μπορεί οι πάπες να φύγανε και μαζί τους να έφυγε και η οποία εύνοια τους για τα κρασιά της περιοχής για ένα διάστημα αιώνων, όμως εδώ και τουλάχιστον μια εικοσαετία, κάποιοι ανήσυχοι οινολάτρες ανακάλυψαν την μαγεία του κρασιού με τη βαριά γυάλινη φιάλη και το ανάγλυφο παπικό θυρεό, ανακάλυψαν τη μαγεία του Châteauneuf-du-Pape.
ΕΠΙΠΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
CHATEAUNEUF-DU-PAPE AOC
ΕΡΥΘΡΕΣ ΛΕΥΚΕΣ – ΡΟΖΕ
Cinsaut Clairette blanche
Grenache noir Clairette rose
Mourvedre Grenache blanc
Muscardin Grenache gris
Piquepoul noir Picardan
Syrah Piquepoul blanc
Terret noir Piquepoul gris
Vaccarèse (Brun Argente) Roussanne
Counoise Bourboulenc
Φωτογραφία: Το Παλάτι του πάπα στην Αβινιόν (Palais des Papes)
